ಹರ್ಡೇಕರ್ ಮಂಜಪ್ಪ
ಹರ್ಡೇಕರ್ ಮಂಜಪ್ಪ: ಕರ್ನಾಟಕದ ಗಾಂಧಿ, ಸಮಾಜಸೇವಕ ಮತ್ತು ಸಾಹಿತ್ಯಿಕ ಚಿಂತಕ
ಹರ್ಡೇಕರ ಮಂಜಪ್ಪ (೧೮೮೬–೧೯೪೭) ಕರ್ನಾಟಕದ ಪ್ರಮುಖ ಸಾಮಾಜಿಕ ಸುಧಾರಕ, ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಹೋರಾಟಗಾರ, ಪತ್ರಕರ್ತ ಮತ್ತು ಸಾಹಿತಿ. ಅವರನ್ನು "ಕರ್ನಾಟಕದ ಗಾಂಧಿ" ಎಂದು ಹೆಸರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅವರು ತಮ್ಮ ಜೀವನವನ್ನು ಸಮಾಜ ಸುಧಾರಣೆ, ಸ್ವಾತಂತ್ರ ಚಳವಳಿ ಮತ್ತು ಗಾಂಧಿವಾದದ ತತ್ವಗಳ ಪ್ರಸಾರಕ್ಕೆ ಸಮರ್ಪಿಸಿದರು.
ಜೀವನ ಚರಿತ್ರೆ
ಹರ್ಡೇಕರ ಮಂಜಪ್ಪರವರು ೧೮೮೬ರ ಫೆಬ್ರವರಿ ೧೮ರಂದು ಉತ್ತರ ಕನ್ನಡ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಬನವಾಸಿಯಲ್ಲಿ ಬಡ ಕುಟುಂಬದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು. ಅವರು ಶಾಲಾ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಶಿರಸಿಯಲ್ಲಿ ಪಡೆದರು ಮತ್ತು ೧೯೦೩ರಲ್ಲಿ ಮುಲ್ಕಿ ಪರೀಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿ ಉತ್ತೀರ್ಣರಾದ ನಂತರ ಶಿಕ್ಷಕರಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. ತಮ್ಮ ಸ್ವಂತ ಪ್ರಯತ್ನದಿಂದ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಕಲಿಯಲು ಯತ್ನಿಸಿದರೂ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಗತಿಯಾಗಲಿಲ್ಲ.
೧೯೦೬ರಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಅಣ್ಣನೊಂದಿಗೆ "ಧನುರ್ಧಾರಿ" ಎನ್ನುವ ಪತ್ರಿಕೆಯನ್ನು ದಾವಣಗೆರೆಯಿಂದ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಈ ಪತ್ರಿಕೆ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಚಳವಳಿಗೆ ಮಹತ್ವಪೂರ್ಣವಾದ ಧೋರಣೆಯಿತ್ತು ಮತ್ತು ತಿಲಕನವರ ಕೇಸರಿಯ ಪತ್ರಿಕೆಯ ಕನ್ನಡ ಅನುವಾದಗಳನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸುತ್ತಿತ್ತು. ೧೯೧೫ರಲ್ಲಿ ಈ ಪತ್ರಿಕೆ ನಿಂತುಹೋಯಿತು.
ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳವಳಿ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಕಾರ್ಯಗಳು
ಮಂಜಪ್ಪನವರು ೧೯೧೦ರಲ್ಲಿ ಬ್ರಹ್ಮಚರ್ಯ ವ್ರತ ತೆಗೆದುಕೊಂಡರು ಮತ್ತು ೧೯೨೦ರಲ್ಲಿ ಖಾದಿ ಧರಿಸುವುದನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ೧೯೨೩ರಲ್ಲಿ "ಸತ್ಯಾಗ್ರಹ ಆಶ್ರಮ"ವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿ, ಗಾಂಧೀಜಿಯವರೊಂದಿಗೆ ಸಹಕರಿಸಿದರು. ೧೯೨೪ರಲ್ಲಿ ಬೆಳಗಾವಿಯಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಅಧಿವೇಶನದಲ್ಲಿ "ಬಸವೇಶ್ವರ ಸೇವಾದಳ" ಎಂಬ ಸ್ವಯಂಸೇವಕರ ಸಂಘಟನೆಯನ್ನು ರಚಿಸಿ ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿ ನಿರ್ವಹಿಸಿದರು.
ಅವರು ಕರ್ನಾಟಕದ ಗ್ರಾಮೀಣ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಸಂಚರಿಸಿ ಗ್ರಾಮೋದ್ಧಾರ ಮತ್ತು ನೈತಿಕ ಶಿಕ್ಷಣದ ಕಾರ್ಯಗಳನ್ನು ನಡೆಸಿದರು. ೧೯೨6ರಲ್ಲಿ ಆಲಮಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ವಿದ್ಯಾಲಯವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿ, ಕೈಕಸಬುಗಳ ಮೂಲಕ ಜೀವನ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ನೀಡಿದರು. ೧೯೩೦ರಲ್ಲಿ "ಉದ್ಯೋಗ" ಮಾಸಪತ್ರಿಕೆಯನ್ನು ಮತ್ತು ಮಕ್ಕಳ ಸಾಹಿತ್ಯಮಾಲೆಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು.
ಸಾಹಿತ್ಯ ಮತ್ತು ಚಿಂತನೆ
ಹರ್ಡೇಕರ ಮಂಜಪ್ಪರವರು ೪೦ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಪುಸ್ತಕಗಳನ್ನು ರಚಿಸಿದರು. ಅವರ ಪ್ರಮುಖ ಕೃತಿಗಳು:
- ಸ್ವಕರ್ತವ್ಯ ಸಿದ್ಧಾಂತ
- ಬುದ್ಧಿಯ ಮಾತು
- ಬಸವ ಚರಿತ್ರೆ
- ಗಾಂಧಿ ಚರಿತ್ರೆ
- ಬ್ರಹ್ಮಚರ್ಯ
- ಅಹಿಂಸೆ
- ಸತ್ಯಾಗ್ರಹ ಧರ್ಮ
- ಕಳೆದ ನನ್ನ ೩೦ ವರ್ಷಗಳ ಕಾಣಿಕೆ (ಕನ್ನಡದ ಮೊದಲ ಆತ್ಮಚರಿತ್ರೆ)
ಹರ್ಡೇಕರ ಮಂಜಪ್ಪನವರ ಜೀವನದ ಪ್ರಮುಖ ವಿಚಾರಗಳು
- ಹರ್ಡೇಕರ ಮಂಜಪ್ಪ ಅವರು 1886ರ ಫೆಬ್ರವರಿ 18ರಂದು ಉತ್ತರ ಕರ್ನಾಟಕದ ಬನವಾಸಿ ಗ್ರಾಮದ ಬಡ ಕುಟುಂಬದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು. ಅವರು ತಮ್ಮ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ವಿದ್ಯಾಭ್ಯಾಸವನ್ನು ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಿ 1903 ರಲ್ಲಿ ಶಿರಸಿ ತಾಲ್ಲೂಕಿನ ಶಾಲೆಯಲ್ಲಿ ಶಿಕ್ಷಕರಾಗಿ ಸೇವೆ ನಿರ್ವಹಿಸಲು ಆರಂಭಿಸಿದರು.
- 1906ರ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್‌ನಲ್ಲಿ ಮಂಜಪ್ಪರು ತಮ್ಮ ಅಣ್ಣ ಮಧುಲಿಂಗಪ್ಪ ಅವರ ನೆರವಿನಿಂದ ದಾವಣಗೆರೆ ನಗರದ 'ಧನುರ್ಧಾರಿ' ಎಂಬ ವಾರ ಪತ್ರಿಕೆಯನ್ನು ಆರಂಭಿಸಿದರು. ಈ ಪತ್ರಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಬ್ರಿಟಿಷರನ್ನು ವಿರೋಧಿಸುವ ಉಗ್ರ ದೇಶಭಕ್ತಿಯ ಲೇಖನಗಳು ಮತ್ತು ಲೋಕಮಾನ್ಯ ತಿಲಕನ 'ಕೇಸರಿ' ಪತ್ರಿಕೆಯಿಂದ ಕನ್ನಡಕ್ಕೆ ಆನುವಾದದ ಲೇಖನಗಳು ಪ್ರಕಟಿಸಲ್ಪಟ್ಟವು. (ವೆಚ್ಚ ಸಮಸ್ಯೆಯಿಂದ 1915 ರ ವೇಳೆಗೆ 'ಧನುರ್ಧಾರಿ' ಅಸ್ತಂಗತವಾಯಿತು).
- 1914ರಲ್ಲಿ ಪುಣೆಗೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಿ ಲೋಕಮಾನ್ಯ ತಿಲಕನನ್ನು ಭೇಟಿಯಾಗಿ ಅವರ ಗೀತಾರಹಸ್ಯ গ্রಂಥವನ್ನು ಕನ್ನಡಕ್ಕೆ ಅನುವಾದಿಸಿದರು. ಅದೇ ವರ್ಷ ಮದ್ರಾಸ್‌ನಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಭಾರತೀಯ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಅಧಿವೇಶನದಲ್ಲೂ ಹಾಜರಾಗಿದರು.
- 1919–1923ರ ಗಾಂಧೀ–ಅಕ್ಷರಚಳವಳಿಯ ಹೊತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಮಂಜಪ್ಪರು ಮಹಾತ್ಮ ಗಾಂಧಿಯವರ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನದಡಿ ಖಾದಿ ಧರಿಸಿ, ಗಾಂಧಿಯವರ ಜೀವನ ಮತ್ತು ಸತ್ಯಾಗ್ರಹ ತತ್ತ್ವದ ಕುರಿತ ಅನೇಕ ಕನ್ನಡ ಪುಸ್ತಕಗಳನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿದರು. ಈ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಅವರು ಗಾಂಧೀ ಚಿಂತನೆ ಮತ್ತು ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯೋತ್ಪತ್ತಿ ವಿಚಾರಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಧಾನ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸಿದರು.
- 1922ರ ಆಗಸ್ಟ್‌ನಲ್ಲಿ ಹುಬ್ಬಳಿಯಲ್ಲಿ 'ಸತ್ಯಾಗ್ರಹ ಸಂಘ' ಎಂಬ ಯುವಜನ ಒಕ್ಕೂಟವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿ ರಾಷ್ಟ್ರಚೇತನ ಮೂಡಿಸಿದರು. ಅದೇ ವರ್ಷ ಹರಿಹರ ಸಮೀಪ ತುಂಗಭದ್ರಾ ನದಿಯ ದಂಡೆಯಲ್ಲಿ 'ಸತ್ಯಾಗ್ರಹ ಆಶ್ರಮ' ವನ್ನು ಕಟ್ಟಿಸಿದರು.
- 1924ರ ಬೆಳಗಾವಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಅಧಿವೇಶನದಲ್ಲಿ ಮಂಜಪ್ಪರು 'ವೀರಶಿವ ಸೇವಾ ದಳ' ಎಂಬ ಸ್ವಯಂಸೇವಕರ ಸಂಘವನ್ನು ರಚಿಸಿದ್ದರು. ಇದೇ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ 'ಸತ್ಯಾಗ್ರಹಿ ಬಸವೇಶ್ವರ' ಎಂಬ ಕೃತಿಯನ್ನು ಹಿಂದಿ ಮತ್ತು ಮರಾಠಿ ಭಾಷೆಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಿಸಿದರು. (1924ರ ಈ ವ್ಯವಹಾರಗಳು ಅವರಿಗೆ ವೀರಶಿವ ಪರಿಷತ್ತಿನ ಅರಿವು ಮತ್ತು ಗಾಂಧಿ ತತ್ತ್ವಗಳ ಆಯ್ಕೆಗೆ ನಾಂದಿಯಾಗಿದ್ದು, ಅನಂತರದ ಸಾಮಾಜಿಕ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳ ಆಧಾರವಾಯಿತು).
- 1925–1927 ರಲ್ಲಿ ಮಂಜಪ್ಪರು ಉತ್ತರ ಕರ್ನಾಟಕದ ಹಳ್ಳಿಗಳಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಹೈದರಾಬಾದ್ ನ ಕನ್ನಡಮಂಡಲ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರವಾಸಿ ಉತ್ಸವಗಳನ್ನು ಹಮ್ಮಿಕೊಂಡು ದೇಶಭಕ್ತಿ, ಏಕತೆ ಮತ್ತು ಸಮಾಜಸುದ್ದಿ ಕುರಿತು ಉಪನ್ಯಾಸಗಳನ್ನು ನೀಡಿದರು.
- 1927ರ ಮೇ 13 ರಂದು ಮಂಜಪ್ಪರು ಬಿಜಾಪುರ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಅಲಮಟ್ಟಿ ಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿ ಶಿಕ್ಷಣಾಸ್ತಾನ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. ಇದು ಕೇವಲ ಮಾದರಿಯ ಶಾಲೆಯಾಗದೆ, ರೈತ-ಕೈಗಾರಿಕ ಶಿಲ್ಪಗಳನ್ನು ಸಹ ಕಲಿಸುವ 'ಜೀವನಶಿಕ್ಷಣ' ವಿನ್ಯಾಸದ ಆಶ್ರಮವಿತ್ತು. ಅಲ್ಲಿಂದ 1928ಕ್ಕೆ ‘ಖಾದಿ ವಿಜಯ’ ಮಾಸ ಪತ್ರಿಕೆ, 1930ಕ್ಕೆ ‘ಉದ್ಯೋಗ’ ಮಾಸ ಪತ್ರಿಕೆ ಮತ್ತು 1931ಕ್ಕೆ ‘ಶರಣಸಂದೇಶ’ ವಾರ ಪತ್ರಿಕೆಗಳನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಈ ಎಲ್ಲ ಪ್ರಕಟಣೆಗಳು ಸ್ವದೇಶಿ, ಕೃಷಿ–ಕರ್ಮಜ್ಞಾನ, ಸಾಮಾಜಿಕ ವಿಷಯಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಜನಮನ ಜಾಗೃತಗೊಳಿಸುವ ಕಾರ್ಯ ನಿರ್ವಹಿಸಿದವು.
- 1933: ‘ಖಾದಿ ಶಾಸ್ತ್ರ’ ಎಂಬ ಪುಸ್ತಕವನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿದರು. 1934: ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ಅಸ್ಪೃಶ್ಯರ ನಿರ್ಮೂಲನಾ ಅಭಿಯಾನ ವೇಳೆ ಮಂಜಪ್ಪರು ಮಹಾತ್ಮ ಗಾಂಧಿಯವರ ಜೊತೆಗೆ ಸದಸ್ಯರಾಗಿ ಸಂಕೀರಣ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳಲ್ಲಿ ಪಾಲ್ಗೊಂಡರು. 1935: ಮಹಿಳಾ ಸಬಳಿಗೆ ಉದ್ದೇಶಿಸಿ 12ನೇ ಶತಮಾನದ ತತ್ವಜ್ಞ ಆಕಿ ಅಕ್ಕಮಹಾದೇವಿ ಜಯಂತಿದ ಆಚಾರ್ಯಾಭಿಮಾನೋತ್ಸವವನ್ನು ಸಾಮೂಹಿಕವಾಗಿ ಆಚರಿಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು.
- ಸಾಹಿತ್ಯ ಕೊಡುಗೆಗಳು: 1936 ರಲ್ಲಿ ಅವರ ‘ಕಳೆದ ನನ್ನ ೩೦ ವರ್ಷಗಳ ಕಾಣಿಕೆ’ ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ಆತ್ಮಚರಿತ್ರೆಯೆಂದು ಗಮನಿಸಲ್ಪಡುತ್ತದೆ. ಮಂಜಪ್ಪನವರು 'ಬುದ್ಧಿಯ ಮಾತು', ‘ಬಸವ ಚರಿತ್ರೆ’, 'ಗಾಂಧೀ ಚರಿತ್ರೆ' ಮುಂತಾದ ಹಲವಾರು ಪ್ರಬಂಧಗಳು, ಚರಿತ್ರೆಗಳು ಇತ್ಯಾದಿಗಳನ್ನು ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ರಚಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ-ಚಳವಳಿ, ತತ್ವಚಿಂತನೆ, ಸಮಾಜಸುಧಾರಣಾ ವಿಚಾರಗಳು ಸತ್ವಚರಿಯಾಗಿ ವ್ಯಕ್ತವಾಗಿವೆ.
- ಇತರ ಘಟನೆಗಳು: 1946 ರಲ್ಲಿ ‘ಪ್ರಗತಿ ಗ್ರಂಥಮಾಲೆ’ ಸಾಹಿತ್ಯಮಾಲಿಕೆಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು.
- 1947ರ ಜನವರಿ 3: ಹರ್ದೇಕರ್ ಮಂಜಪ್ಪ ನಿಧನರಾದರು.
